Chuyện Xưa Tích Củ

VẦN THƠ YÊU NƯỚC

Hồi người Pháp qua chiếm xứ Nam Kỳ, ông Tôn Thọ Tường ra đầu hàng, làm chức Đốc phủ sứ ở Vĩnh Long. Bị dư luận bạn bè và dân chúng chê bai, ông Tôn làm mười bài thơ tự thuật. Sau đây là bài đầu:

Giang san ba tỉnh hãy còn đây,

Trời đất xui chi đến nỗi này.

Chớp nhoáng thẳng bon dây thép kéo,

Mây tuôn đen kịt khói tàu bay.

Xăng văng chậm tính thương đòi chỗ,

Khấp khởi riêng lo biết những ngày.

Miệng cọp, hàm rồng chưa dễ chọc,

Khuyên đàn con trẻ chớ thày lay.

Ông cử nhân Phan Văn Trị bèn họa vận, công kích lại:

Hơn thua chưa biết đó cùng đây,

Chẳng đã nên ta phải thế này.

Bến Nghé quản bao cơn lửa cháy,

Cồn Rồng dầu mặc bụi tro bay.

Nuôi muông giết thỏ còn chờ thuở,

Bủa lưới săn nai cũng có ngày.

Dừng mượn hơi hùm rung nhát khỉ,

Lòng ta sắt đá há lung lay.

Hưởng ứng lời ông cử Trị, ông thủ khoa Bùi Hữu Nghĩa họa theo, cũng lời thơ công kích:

Anh hùng sáu tỉnh thiếu chi đây,

Đâu để giang san đến nỗi này.

Ngọn lửa Tam Tần phừng đất cháy,

Chòm cây Ngũ Quỷ lấp trời bay.

Hùm nương non rậm toan chờ thỏ,

Cáo loạn vườn hoang thác có ngày.

Một góc cám thương dân nước lửa,

Đền Nam trụ cả dễ lung lay!