Chuyện Xưa Tích Củ

SỰ TÍCH THÁP BÀ

Vào lúc nước ta nội thuộc nhà Minh (bên Tàu) tại tỉnh Nam Định có vợ chồng người nông dân tên là Lương, sinh được một gái, nhan sắc mặn mà đặt tên là Huệ. Khi cô Huệ vừa lớn lên thì cha mẹ qua đời. Huệ phải bỏ tỉnh Nam Định đi tha phương cầu thực. Về sau cô Huệ lưu lạc đến Thăng Long, nhờ biết hát nên làm nghề đào hát.

Lúc bấy giờ, nhờ có sắc, có duyên lại hát hay, nên đào Huệ được nhiều vương tộc công tử gắm ghé, nhưng cô đào Huệ không muốn lấy chồng, ở vậy theo đuổi nghiệp cầm ca.

Dưới sự cai trị khắc nghiệt của quân Minh, dân tình hết sức ta thán: nào sưu thuế, nào phải mò trai lấy ngọc, nào lên rừng tìm ngà voi, tê giác khiến cho cô đào Huệ phải xót thương cho đồng bào bị áp bức quá tay.

Thuở đó, Lê Lợi khởi nghĩa ở Lam Sơn được dân chúng trong nước theo về rất đông. Cô đào Huệ bèn tìm cách liên lạc với nghĩa quân. Được ít lâu, cô đào Huệ mở một quán rượu tại thành Thăng Long đón rước quân sĩ nhà Minh hằng ngày lui tới. Không phải cô đào Huệ muốn thân thiện với chúng để tìm hư danh, mà là để dọ thám quân tình và chờ ngày giết giặc.

Khi biết rõ tình hình quân giặc, cô đào Huệ liền mật báo cho Lê Lợi biết để sắp đặt việc đánh chiếm thành Thăng Long.

Lúc đó quân Minh thua nhiều trận ở Tuy Động, Bồ Cô, kéo về Thăng Long rất đông, thường đêm chúng kéo đến quán rượu của cô đào Huệ ăn uống rất đông. Nhờ có sắc, có duyên lại là đào hát danh tiếng chưa có chồng, nên quân Minh tranh nhau để chiếm đoạt cô đào Huệ cho kỳ được.

Đêm đó, trước giờ nghĩa quân Lê Lợi tiến đánh thành Thăng Long, cô đào Huệ phục rượu cho quân Minh say khướt rồi bỏ vào bao cột miệng lại đem quăng xuống sông Nhị, khiến một số quân Minh phải chết ngộp.

Rủi là trong cuộc giao tranh ác liệt giữa nghĩa quân và quân Minh trấn giữ thành Thăng Long, cô đào Huệ bị quân Minh giết chết.

Sau khi đuổi được quân Minh ra khỏi nước Nam, Lê Lợi lên làm vua, phong cho cô đào Huệ là Phúc Thần Kiến Quốc Trinh Liệt phu nhân, lập đền thờ ở huyện Thọ Xương (phố Hàng Trống ở Hà Nội), tục gọi là đền Đông Hương.

Đến sau, có lần thôn Tự Tháp (huyện Thọ Xương) bị một trận hỏa hoạn khủng khiếp. Giữa lúc lửa cháy dữ dội, người ta thấy một người đàn bà hiện ra trên ngọn cây tay cầm quạt, quạt tắt ngọn lửa, cứu nhiều gia đình thoát nạn.

Dân chúng nhớ ơn gọi nơi thờ cúng cô đào Huệ là Tháp Bà, hằng năm cúng tế rất linh đình và để tỏ lòng cung kính, trong lúc cúng kiến dân chúng không bao giờ dùng hoa huệ, tức là tên tộc của cô đào Huệ vậy.